روانشناسی دین در مکتب فرانسوی

آثاری که در حیطه روانشناسی مرضی عرضه گردید بیشترین کمک را در فرانسه به روانشناسی دین کرد.ارتباط بیماری روانی با دینداری مهمترین موضوع روانشناسی مرضی در باب روانشناسی دین بود.

انواع گوناگون«روان آشفتگی‌های دینی»وجود دارد که نشان دهنده ویژگی‌های عجیب و غریب اختلالل های روانی از ناحیه دین هستند.

اما افراد مهم:

1)ژان مارتین شارکو(1893.1825)

• بزرگترین عصب شناس عصر خود بود.
• جن زدگی چیزی نیست جز نوع خاصی از هیستری.
• شفای دینی را می‌توان از راه تلقین به خود و سرایت ویژگی‌های روانی در گروه تبیین و درک کرد.

2)پیر ژانه(1947.1859)

• شناخته شده ترین فردی است که از بین همکاران و شاگردان شارکو در روانشناسی دین کار کرد.
• در مورد پژوهشهایش درباره حالتهای استثنایی دینی بسیار شناخته شده است.
• مشهورترین مطالعه ژانه مربوط به بیماری است به نام«مادلین»که بین سالهای 1896 تا 1904 در کلینیک بستری بود و به مدت چهارده سال پس از آن هم هر روز با او مکاتبه داشت.
• مادلین گرفتگی عضلنی داشت و روی انگشت پاها راه می‌رفت. حالتهای شبه عرفانی داشت و این تجربه‌ها از حالتهای اتحاد وجدآور با خدا شروع می‌شد، به صلیب آویزان می‌شد و بی حرکت می‌ماند و به حالت شکنجه و عذاب ختم می‌شد و این حالتی بود که احساس می‌کرد خدا او را تنها گذاشته و رها کرده و او تحت تأثیر نیروهای اهریمنی است.
• سالی چند بار زخمهایی در وی ظاهر می‌شد مثل زخمهای مسیح مصلوب.
• ژانه با بررسی دقیق او به این نتیجه رسید که در پس این حالتهای متغیر عرفانی اختلل ضعف روانی قرار دارد. که امروزه به اختلل وسواس فکری ـ عملی معروف است.

3)تئودور فلورنو(1920.1854)

• به حالتهای استثنایی روانی علقه داشت.
• همراه وونت تحقیق کرد و سرانجام به ریاست مرکز روانشناسی تجربی دانشگاه ژنو رسید.
• به فرا روانشناسی علقه داشت.
• مطالعات گسترده او درباره احضار ارواح به فهم روبه رشد ضمیر ناخود آگاه بسیار کمک کرد.
• علقه‌ای جانبدارانه به دین داشت.
• او به دلیل ارائه دو اصل بنیادین معروف شد: که این دو اصل، اساس روان شناسی دین را فراهم می‌کنند.
• الف: اصل برون داشت امور متعالی، روانشناسان دین باید در مورد وجود مستقل موضوعات دینی)مثل خدا( نه موضع انکار و طرد و نه موضع تأیید اتخاذ کنند. آنها فقط احساس تعالی را مورد بررسی قرار می‌دهند و ظرایف و انواع آن را با دقت مشاهده و بررسی کنند.
• ب: اصل تفسیر زیست شناختی: بر اساس این اصل روانشناسی دین چهار ویژگی دارد.
• 1.دریافتن شرایط ارگانیک برای پدیدارهای دینی(فیزیولوژیک)
• 2.در بررسی دقیق عوامل درونی و بیرونی در سیر تحولی شان(ژنتیک یا تحولی) 
• 3.در حساسیت به تفاوتهای فردی(تطبیقی)
• 4.در به رسمیت شناختن اینکه زندگی دینی، فرایندی زنده و بسیار پیچیده و مشتمل بر تعامل با بسیاری از عوامل است«پویا».

4)ژرژ برژه

• مدتها یگانه شخصی بود که در روانشناسی دین به مقام استادی رسید.
• حامی الهیات علمی بود و در این راستا اصل موضوعی را پیشنهاد کرد که مکمل اصل«برون داشت امور متعالی» فلورنو بود.
• اصلی که وی مطرح کرد«اصل توازی دین و روانشناسی»بود.
• پدیده دینی همواره دو جنبه متناظر دارد:
• الف)حالت روانشناختی.
• ب)معنای عینی.
• هیچ کدام از این دو قابل تحویل و فروکاهش به دیگری نیست. روانشناسی دین تنها صلحیت پرداختن به نخستین جنبه را دارد لذا نمی‌تواند پدیده دینی را به طور کامل تفسیر کند.
• ـ به تفسیر روانشناختی باید الهیات ایمانی و تکلیف اخلقی افزوده شود.
• ـ او در مورد حضرت عیسی مطالعه روانشناختی کرد و با ایمان به توازی روانشناسی و دین،‌تأکید می‌کند که نمی‌توان صفات منحصر به فرد عیسی را از راه تلش و کوشش علمی تحلیل کرد. این صفات از راه حس املا اخلقی قابل درک هستند و به عیسی ارزش و موقعیتی می‌دهند که ک از ارزش و موقعیت دیگر انسانها متمایز است.

5)ژان پیاژه(1980.1896)

• او هیچ وقت در وجود خدا شک نکرد اما دالیل اثبات آنرا ضعیف می‌دانست.
• روانشناسی به تنهایی نمی‌تواند درباره ارزشهای دینی داوری کند.
• اما می‌تواند ارزیابی کند که آیا استنتاج ارزش خاصی از یک تجربه با قوانین منطق سازگاری دارد یا نه.
• روانشناسی همچنین می‌تواند به تبیین تنوع شگفت انگیز استنتاجات گوناگون از تجربه‌ای کما بیش یکسان کمک کند.
• در مورد نگرشهای دینی، دو نوع نگرش بنیادین را از هم متمایز می‌کند:
• الف) نگرش متعالی(ماورایی)
• ب)نگرش حضور همه جایی خداوند.
• خداوند متعال علل و خدای عوامل ماورائی است که فراتر از درک ماست.
• در مقابل خدای همه جا حاضر نه تنها خدای علتها که خدای ارزشها و خدایی در درون ماست نه خارج از جهان.
• این دو نگرش به سبب ارتباط با والدین حاصل می‌شود:
• الف)در کودکی به کودکان احترام یک جانبه به بزرگترها و کسانی که دارای قدرت اجتماعی‌اند یاد داده می‌شود. سبب گرایش به نگرش متعالی(ماورائی).
• ب)اعتقاد به حضور همه جایی خدا و اخلق خود مختارانه زمانی است که نگرش فرد»احترام متقابل« مبتنی بر برابری و روابط متقابل باشد.