روانشناسی دین در مکتب آلمانی
يكشنبه, ۱۸ آبان ۱۳۹۹، ۰۳:۵۵ ب.ظ
در آلمان این رشته مورد بحث فیلسوفان و عالمان الهیات بود.مثلا شلایر ماخر برایش روانشناسی در مقایسه با الهیات امری درجه ذو بود.با شروع قرن بیست و نرجمه آثار مکتب کلارک روانشناسی دین در آلمان رشد جدی ای پیدا کرد.
1)ویلهلم وونت(1920.1832)
- پیشگام در درونگری کنترل شده تجربی
- بنیانگذار روانشناس تجربی
- فرایندهای عالی تر در نمادهای فرهنگی ای مثل زبان،اسطوره و دین عینیت می یابد.
- فنون روانشناسی فردی(پرسشنامه و...)که در آمریکا رایج است برای هر نوع روانشناسی دین بی فایده است
- فنون فردی حداکثر به اعتراف می انجامد.
- با مورد پژوهشی جیمز چیزی جز آسیب شناسی دین نمیتوان بدست آورد.
- او درصدد بود دین را از طریق بازسازی گدشته بعید آن و تحولات بعدی تبیین کند که در حوادث ذهنی ابتدایی و غیر دینی ریشه دارد.
- اسطوره ابتدا با فرفکنی احساسات و نیاز های انسان به صورت موجودات جهان طبیعت خلق شده است و در فرایند جاندار انگاری به صورت موجودات زنده و متشخص ظاهر شده اند.
- تداعی های مکرر باعث گسترش و انتشار این مخلوقات خیالی شده اند.
- اسطوره در آغاز خودش با دین قابل تشخیص از آن نیست.
- با تحول اسطوره دین پدید آمده
- دین عبارت از این احساس است که دنیای ما،بخشی از دنیای بزرگتر و فوق طبیعی است که در اهداف والاتر انسانی به ثمر می نشیند و تحقق می یابد.
2)فروید(1939.1856)
- فروید و یونگ نقش زیادی در مباحث روانشناسی دین دارند.
- فروید دین را «توهم»،«نورز جهان شمول»و«مخدر»می نامید و امیدوار بود نوع بشر بتواند بر آن چیره شود
- به تحقیق درباره رفتار دینی علاقه مند بود.
- چهارکتاب عمده در روانشناسی دین نوشت:
- الف:توتم و تابو 1913
- ب:آینده یک پندار 1927
- ج:تمدن و ناخرسندی های آن 1930
- د:موسی و یکتاپرستی 1939
- منتقدان دین فروید را پشتوانه بهتری برای اعتراضهای خود میدانند.
5،4)یونگ و آدلر
- یونگ و آدلر به دلیل توجه جدی به روانشناسی پدیدارهای دینی ممتاز هستند.
- ارزیابی مثبت این دو از دین به عنوان نمایانگر ابعاد روح به نحو ژرف تر و جامع تر از سائق جنسی که فروید محور روح بشر می انگاشت نقطه جدایی آنها از فروید شد.
6)اریکسون
- برجسته ترین شاگرد فروید
- نظریه مراحلش در مشیر زندگی،ارزیابی مثبت تری از نقش دین در سلامت روانی به دست میدهد:
1.اعتماد یا عدم اعتماد(از تولد تا یک سالگی)
2.خودمختاری یا شرم و تردید(از 1 تا 3 سالگی)
3.ابتکار یا احساس گناه(از 3 سالگی تا 6 سالگی)
4.شایستگی یا خودکم بینی(از 6 تا 11 سالگی)
5.احساس هویت یا سردرگمی(نوجوانی)(از 11تا 18 سالگی)
6.صمیمیت یا انزوا(آغاز بزرگسالی)(بعداز 18 یا 19 سالگی)
7.باروری یا رکود(میانسالی)(پیش از 60تا65سالگی)
8.کمال یا نومیدی(پیری)(پس از 65 سالگی)
7)ویکتور فرانکل
- به دلیل«معنی درمانی»که رویکرد و رهیافت دینی دارد بسیار برجسته است
- اثر:انسان در جستجوی معنی
- کسانی که روانشناسی را همسو و مدد رسان اهداف روحانی دین رسمی می انگارند با شور و شوق زیاد از نظریه فرانکل استقبال میکنند.
سنت توصیفی آلمان
- گرچه روانشناسی عمقی در روانشناسی دین به سرعت جایگاه پیدا کرد.اما بسیاری از محققان آلمانی که در این رشته کار میکنند طرفدار رویکرد توصیفی اند.
- در سنت توصیفی روشهای گوناگون از این قبیل به کارگرفته شده اند:زندگی نامه ها،اسناد شخصی مختلف نظیر اعترافات،زندگی نامه های خودنوشت،دفترچه های یادداشت،نامه ها،اشعار،مصاحبه ها،مقالات و دیگر چیزهایی که می توانند نمودهای فردی تجربه های دینی را نشان دهند.
- زندگی دینی خود پژوهشگران نیز منبعی حیاتی در این زمینه است.
- بنابراین به جای ارزیابی و استنتاج آماری که در آمریکا رایج است از توصیف،تحلیل و طبقه بندی کیفی استفاده میکنند.
مطالعات توصیفی آلمان در خارج از محافل آلمانی زبان
- رودولف اتو=مفهوم امرقدسی(1917)
- فردریش هیلر=کتاب نیایش(1918)
- الف:اتو بر این عقیده بود که هسته اصلی دین،تجربه عاطفی غیرعقلانی از امر قدسی است.
- ب:غیرعقلانی در فکر اتو فراعقلانی یا همان جنبه شهودی،عرفانی و قلبی دین است.نه اینکه دین حاوی عنصری خلاف عقل و عقل ستیز باشد.
- ج:اتو در مورد دین بر احساس در برابر مفهوم تاکید میکند و اولی را بیشتر از دومی به حقیقت دین نزدیک می داند.
- د:غیرعقلانی مرادش مخالفت با مفهومی کردن دین در برابر تجربه ناب روحانی از دین است
